Gempe is de naam van een gehucht van Sint-Joris-Winge. Het is ontstaan op het kruispunt van de wegen Leuven, Diest en Halen. Ten noorden van dit gehucht bevindt zich de Bensberg, een heuvel waarvan het hoogste punt gelegen is op 82,5 meter boven de zeespiegel. In het noordoosten loopt deze langgerekte heuvel verder uit in de Roeselberg, maar de aanleg van een nieuwe weg tussen Tienen en Aarschot in 1973 sneed het gebied middendoor.
De Bensberg zelf is bedekt met het 54 ha grote Troostembergbos. De benaming van het bos verwijst naar de adelijke familie 'de Troostemberg' die er tot 1981 eigenaar van was en het nabijgelegen kasteel 'Kleerbeek' bewoont. Het bos is nu eigendom van het Vlaamse Gewest. In de 18de eeuw werd het op kaarten aangeduid met de naam 'Marienbosch'. Deze naam heeft vermoedelijk te maken met het bestaan van een bedevaartkapel op de nabije Roeselberg.
Gempe is zoals hierboven beschreven dus ontstaan aan het kruispunt van de oude wegen tussen Leuven, Diest en Halen. Rond dit kruispunt, ongeveer halverwege tussen Leuven en Diest en tussen Tienen en Aarschot, ontstond in de middeleeuwen een bedrijvig centrum met een herberg (de afspanning 'de Drie Heringe'), een brouwerij, een watermolen (de Gempemolen) en een smidse.
Iets verder richting Leuven moesten de reizigers een drassige holle weg trotseren. Het gehucht was een ideale plaats om te overnachten, de paarden te laten rusten en het materiaal te laten herstellen. De verbindingswegen waren in de late middeleeuwen in niets vergelijkbaar met nu.
Ridder Renier van Udekem, heer van Schaffen en Lubbeek, zou het klooster van Gempe in 1219 hebben gesticht. Dit lag aanvankelijk in Pellenberg, maar moest volgens de regels van de norbertijnen verder afliggen van de abdij van Park in Heverlee. Hendrik I, Hertog van Brabant, schonk de kloostergemeenschap een lap grond met de watermolen te Gempe, en voorkwam zodoende dat het klooster afgeschaft werd.
De afspanning 'de Drie Heringe' stond vlak aan de brug van de Molenbeek. Het gebouw van het begin van de 17de eeuw was een prachtige constructie met een verdiep en met twee trapgevels. De symmetrische voorgevel had negen vensters met witstenen kruiskozijnen en een centrale boogdeur. In het verlengde was een lager bijbouw van 1773 in dezelfde stijl (nog bestaande). Aan de overkant van de weg, eveneens langs de Molenbeek, stonden de stallingen en een schuur, die de watermolen aan het zicht onttrokken.
Gempe heeft zijn huidig karakter te danken aan de aanleg van de steenweg Leuven - Diest in 1783-1785. Deze steenweg liep dwars door het domein van het klooster, op 500 meter ten zuiden van het gehucht.
De lange rechthoekige vijver bij het klooster moest gedeeltelijk worden verlegd, waardoor die zijn huidige V-vorm heeft gekregen. Het klooster sneuvelde tien jaar later door de Franse Revolutie en werd grotendeels afgebroken. Het gehucht raakte geïsoleerd. Het verloor zijn economische betekenis en groeide nadien niet meer, wel in tegendeel. Er werden haast geen woningen bijgebouwd. Meerdere huizen begonnen te vervallen. De herberg werd in de jaren na 1945 niet geklasseerd als monument omdat het dak bedekt was met golfplaten in eternit. De achterkant begon gevaarlijke barsten te vertonen. In de jaren 1970 is het gebouw geleidelijk ingestort. Op dit ogenblik blijft alleen het zijgebouw over. De stallingen en de schuur van de afspanning zijn begin de jaren 1960 ingestort.
Gelukkig is niet alles verloren gegaan. Een reeks oude woningen langs de Oude Leuvensesteenweg en de Gempemolen werden in de jaren 1960 smaakvol gerestaureerd.
De Gempemolen werd in 1991 door de brouwerij van Haacht opgekocht en kreeg een grondige opknapbeurt. Het molenhuis is nu een sfeervolle brasserie. Zij getuigen samen van het rijke verleden van Gempe.
De naam 'Gempe' zou van Keltische oorsprong zijn en betekent 'samenvloeiing'. Er vloeien vier grote beken samen: de Sassenbeek, de Molenbeek, de Wingebeek en de Kraaiwinkelbeek.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
x
